توضیحات ارسالی
بقعه شیخ علاء الدین منصور خزاعی در 100 متری غرب روستاى زیارت
و روی تپّه‌ای کم ارتفاع، در 18 کیلومترى غرب شهر برازجان واقع شده است.
بقعه امامزاده علاء الدّین منصور از سه بخش گنبدخانه ، اتاق مقبره و ایوان تشکیل شده است.
اتاق مقبره از یک فضای مربّع شکل با ابعاد 5×5 متر ساخته شده و مصالح اصلی آن، عمدتاً از خشت و آجر است
و دارای جرزهای قطور یک متری می‌باشد. این بخش، دارای پوشش مسطح با چوب‌های محلی بوده است.
گنبدخانه در قسمت شرقی اتاق مقبره قرار گرفته است.
معماری
مصالح اصلی گنبد خانه قلوه سنگ و گچ است.
گنبدخانه ابتدا به صورت چهارگوش برپا شده
و سپس در ارتفاع چهار متری، با استفاده از فن ایرانی سه کنج و چهار گوشه سازی، قاعده مربّع شکل به هشت ضلعی تبدیل شده
و در مرحله بعدی، فرم هشت ضلعی نیز با ایجاد گوشه‌های کوچک‌تر و فن طاق‌بندی، به فرم مدوّر تبدیل شده است.
این بخش در قسمت‌های فوقانی دارای گچ‌بری‌های چشم نوازیبه شکل قرنیز می‌باشد
و نمای بیرونی این گنبد، به شکلسروک و به حالت پلّکانی در آمده که در بخش‌های فوقانی، از تعداد و اندازه پلّکان‌ها کاسته شده
و بالأخره به یک پلّه مخروطی شکل تبدیل می‌گردد. گنبد، دارای 16 ردیف پله وارتفاع آن بیش از هشت متر است.
اتاق مقبره توسّط یک ورودی کوچک از سمت مشرق به گنبدخانه راه می‌یابد.
گنبدخانه
گنبدخانه توسّط خروجی دیگری از سمت مشرق به ایوان راه دارد.
این ایوان، دارای دری آهنی به عرض 145 سانتی‌متر در سمت مشرق و ابعاد 40/4×3 متر می‌باشد.
در سمت شمال اتاق مقبره و متّصل به آن، مسجدی مخروبه قرار دارد.
این مسجد، دارای یک شبستان کوچک با چهار ستون و یک محراب در سمت قبله است.
این بقعه در طول زمان، چندین بار مرمّت شده که آخرین آن مربوط به سال 1380 خورشیدی می‌باشد و توسّط سازمان میراث فرهنگی انجام گرفته است.
بقعه علاءالدّین منصور از قدیم الایّام مورد توجّه محبّان اهل بیت بوده و دوستداران از راه‌های دور و نزدیک به زیارت آن مشرف می‌شوند
و در ایّام محرّم، صفر و رمضان، برنامه‌های مذهبی ویژه این ماه‌ها، توسّط هیأت امنا و خادم امامزاده برگزار می‌گردد.
در اطراف بقعه، علاوه بر مزار شهیدان والا مقام جنگ تحمیلی، قبور قدیمی و جدید دیگری هم دیده می‌شود که مهم‌ترین آنها، قبر «بی بی مکیه موسوی» است.
این مرحومه که روی قبرش اتاقی گنبدخانه شکل بنا شده، از زنان پرهیزکار و با کرامت بوده و اکنون نیز بارگاهش محل نذر و نذور مردم است.
در مورد ایشان دو نظریه وجود دارد.
شجره نامه
براساس نوشته مرحوم شیخ عبدالکریم فقیه الاسلام، امامزاده علاءالدّین منصور از نسل امام علی النقی
و نسبش چنین است: حضرت علاء الدّین منصور بن امامزاده ابراهیم بن امامزاده شمس الدّین محمّد
بن امامزاده محیی الدّین علی بن امامزاده محمّد بن امامزاده حسین بن قطب الدّین محمّد بن علی بن محمّد
ملقّب به ابوجعفر بن امام علی النقی الهادی.
وی در زمان خلافت المستضئی بنورالله (سی و سوّمین خلیفه عبّاسی) به همراه عدّه‌ای از بنی اعمام و محبّان خود، از قبیله خزاعی که بالغ بر صد نفر بودند، از طریق دریا و رودخانه حلّه وارد قلعه خشتی دشتستان (زیارت فعلی) می‌شود و در همین جا به دست نیروهای عبّاسی شهید شده سپس توسّط دوستداران در کنار روستا دفن می‌گردد.
قبرش مدّت‌ها مخفی بود و بعدها و براساس خوابی، توسّط یکی از محبّان به نام «رئیس محمّد» آشکار می‌گردد.
وی اطراف قبر دیواری سنگ‌چین می‌سازد و سرانجام در زمان امیر تیمور گورکانی، آن دیوار ساده تبدیل به بارگاهی باشکوه می‌گردد که تا هنوز باقی است.
آقای فضل الله بهروزی بر این باور است که علاء الدّین منصور از نسل دعبل خزاعی ـ شاعر و مداح حضرت امام رضا ـ است که در زمان خلافت معتمد عبّاسی، از طرف امام حسن عسکری (260ـ232) به عنوان نماینده آن حضرت و برای تبلیغ دین و جمع آوری وجوهات شرعیه به منطقه دشتستان آمده و بعد از فوت، آرامگاهش زیارتگاه دوستداران شده است.
نام روستا هم که قبلاً قلعه خشتی بود به واسطه وجود همین زیارتگاه تبدیل به زیارت می‌گردد.
شرح حال
وی از اعقاب دعیل خزاعی شاعر و مداح حضرت رضا (علیه السلام) می باشد.
بنا به نقلی ایشان از طرف حضرت امام حسن عسگری (علیه السلام) به عنوان نماینده و والی منطقه به این نواحی اعزام شد و کار تبلیغ و جمع آوری وجوه شرعیه را به عهده گرفت و پس از مرگ وی آرامگاهش زیارتگاه مردم منطقه گردید و به همین مناسبت نام این روستا که قبلاً قلعه خشتی نامیده می شد به زیارت تبدیل شد (فضل الله بهروزی)
و بنا به نقل دیگری ایشان به همراه فرمانده لشکرخود (سلیمان بن صدرخزائی) و جمعی از بنی اعمام خود، محبان و شیعیان قبیله خزاعی که بالغ بر یکصد نفر بودند در زمان سی و سومین خلیفه عباسی از طریق دریا و در رودخانه حله در ناحیه برازجان در قریه قلعه خشتی که اکنون به قریه زیارت مشهور است وارد گردیدند
(قریه قلعه خشتی ویران شده و روستای زیارت کنونی در ضلع شرقی آن تأسیس شده است
خلاصه زندگی
در این موقع خبر ورود کاروان در ناحیه برازجان به حاکمان عباسی رسید که با لشکریان مجهز خود منطقه را محاصره نمود و جنگ سختی به مدت پنج شبانه روز به وقوع پیوست.
در این جنگ علاءالدین منصور که قافله سالار لشکر خود بود و سلیمان بن صدر قهقهایی خزائی که فرمانده لشکرآن حضرت بود به دست ابلق سواران کوفی به درجه شهادت نایل
و برخی از همراهان نیز به روستاهای اطراف پراکنده شدند.
مردم آن سامان جسد مبارک این بزرگوار را در جوار یکدیگر در روستای قلعه خشتی به خاک سپردند.
پس از شهادت علاءالدین منصور و فرمانده لشکرش آرامگاه آنها زیارتگاه مردم منطقه گردید
و به همین مناسبت نام این روستا به زیارت تبدیل شده (فضل الله بهروزی).
با گذشت زمان مرقد آنها نامعلوم گشت، تا اینکه کسی از اهالی روستای احمد حسین بوشهر به نام رئیس محمد؛ آن حضرت را در خواب زیارت کرد و در عالم رویا به ایشان فرمود: ای محمد نگذار بیش از این قبرهای ما زیر خاک پنهان بماند.
رئیس محمد با خوشحالی با خانواده به روستای زیارت رهسپار شده و تا سالیان زیادی در آنجا سکونت داشت
و به خدمتگزاری مشغول بود تا اینکه در زمان حمله مغول به شهرهای فارس مهاجرت کرد.
در زمان شاهنشاه جمجماه گیتی ستان امیرتیمور گورکانی به سبک و سلیقه معماران سمرقندی بقعه و بارگاهی مجلل بر مرقد ساختند
که تا هنوز باقی و زیارتگاه اهالی آن سامان است.
علاء الدّین منصور دارای سه فرزند به نام‌های قطب الدّین محمّد و علاءالدّین احمد و نصرالدّین علی بوده
که اکنون، اعقابش در استان‌های بوشهر، فارس و خوزستان زندگی می‌کنند.
معماری بقعه شیخ منصور خزایی
بقعه‌ی شیخ منصور خزایی، بنایی مستطیل‌شکل ساخته شده از سنگ و ساروج با گنبدی پلکانی بر فراز آن است
که از قسمت زیرین تا بالا، از تعداد پلکان‌ها کم شده و یک پله در راس هرم کم شده است.
در محل این مقبره، کتیبه‌ای سنگی متعلق به قرن 8 هجری که گذشتگان این امامزاده بر روی آن نوشته شده، موجود است.
این بقعه به قلعه خشتی هم معروف است.
این بنا به شماره 2881 در تاریخ 5/9/1379 به ثبت آثار ملّى و تاریخى رسیده است.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.