مسجد جامع همدان

مسجد جامع همدان از جوامع معتبره اسلامی بشمار می رود

که در دورانهای گذشته به ظهور ایه کریمه (فیها منافع الی اجل مسمی الی بیت العتیق) انرا مسجد جامع عتیق نامیده اند

و گاهی مسجد اعظم نامیده شده .

شگفت است مردم همدان بانی نخستین انرا : عالی بالا : که در عهد صفویه می زیسته دانسته اند ،

و حال انکه خان نامبرده تنها به تجدید بعضی از شبستانها پرداخته

و قرنها پیش این مسجد محل حل وعقد وفصل خصومات ونشر احکام و موضع ان در میان بازار بوده .

برخی از اهل تحقیق دانشمندان رجالی را عقیده برانست که بلادی که دارای جمامعی می باشند در منطقه نفوذ حنفیان قرار داشته .

مرحوم ایه الله بروجردی نیز در تقریرات درسی از نماز جمعه این نظریه را تائید فرموده ولی استثناء باید گفت پیش از ظهور حنفیان

بلکه اندکی پس از نفوذ اسلام وفتح همدان به (سرداری نعیم ابن مقرن ) این جامع احداث شده

زیرا سرداران اسلامی پس از فتح این بلاد وتخریب (اتشکده زرتشتیان که اثار اتشکده ان در حفاریهای اکتشافی مشهود گشت)

به بنای مسجد و نصب منبر پرداخته اند

در تاریخ طبری پیش از فتح ری امده است:

درسال بیست و دوم بعد از رحلت پیامبر معظم اسلام (صل الله واله ) در سال ۴۵ هجری قمری در زمان نعیم ابن مقرن

(فاتح همدان) ویکی ار صحابه های پیامبر و همرزم ابودجانه صاحب حرز معروف به نام سما ک ابن مخرمه

(مدفن امامزاده کوه) بنیانگذار مسجدی در همدان بوده است

انچه مسلم است در دوران امام جعفر صادق علیه السلام این مسجد معمور بوده (وباپول ایشان تعمیر شده)

ودر زمان رشید عباسی ذارع سابوریا که واحد اندازه گیری ارازی بوده است

بر یکی از ستونها شکل ان منقوش ساخته اند .

کتیبه ایوان جنوبی  مسجد جامع همدان به تاریخ ۱۲۵۳ قمری است و بر سنگاب دهلیز غربی، تاریخ ۱۲۵۱ قمری حک شده‌ است

شبستان اصلی مسجد دارای ۵۵ ستون ۱۱ × ۵ ردیف است.

گنبدی آجری مسجد که بر روی این شبستان قرار دارد، در قسمت زیر دارای کتیبه‌ هایی از خشت کاشی زر داست

که سوره جمعه و آیه (انما یعمرو مساجد الله) و آیه (من المهتدین) و (آیه الکرسی) به خط ثلث زیبایی بر حاشیه آن نوشته شده است.

و در چندین جدال بین شافعیان و حنفیان در این جامع و جامع اصفهان ادامه داشته وچون سلجوقیان وشاهان ان حنفی مذهب بوده اند

سرانجام حنفیان بر شافعیان چیره گشته وپادشاهان وامراء این دو گروه بموقوفات ان افزوده اند

و بگفته راوندی بعضی از امراء شافعی قندیلهای نقره اگین مسجد را مورد دستبرد خود قرار داده وبه مصارف نامشروع میرساندند.

انچه معروض شده شواهدیست که دلالت در قدمت این مسجد دارد که قبل از خان زنگنه بلکه پیش از حنفیان این مسجد دائر بوده

واخبار دیگری هم هست که بمنظور از اطناب (طولانی شدن )از نقل ان خودداری میشود .

شما اسامی بعضی از پیشوایان وخطباء شافعی وحنفی که در این مسجد

به پیشوایی و خطابه بوده اند درطبقات الحنفیه و شافعیه خواهید یافت .

گویند دریکصدو پنجاه سال قبل (۱۲۸۰هجری قمری) حوض خانه ای از صدر اسلام اززیر خاک پشت گنبد نمودار گردید

که آجرهای ان پوسیده ولی چوبهای ان چون از نوع چوب سنجد بوده همچنان باقی مانده

و در سال ۵۱۸هجری قمری ابوسعید علوی محمد ابن نصر هروی قاضی

و محدث معروف به سهل بن علی که ازبغداد به رسالت فرستاده شده بود

او را در این مسجد بقتل رساندن.وی از نظر علم و سیادت نزد مردم از محبوبیت برخوردار بوده وشهادت او خلق را داغدار ساخت

و مدفن ان بزرگوار کنار امیر حسین و علویان ونزد بعضی از سادات حسنی قرارگرفت

و قرنها بقعه او زیارتگاه خاص و عام بود.

تادر زمان احداث خیابان شهداء می نامند ویران گردید و بازهم مردم ان سرزمین را زیارت میکنند

..و هو محمد ابن احمدابن یوسف الهروی (ابوسعید) ولی انقضاء فی هذه البلد سنه

۴۸۸و قتل فی جامعه العتیق من اثاره شرح ادب القضاء للعبادی و یسماء بالاشراف علی غوامض الحکومات طبقات شافعیه

جلد ۳/ ۴۲.. قنات مسجد اختصاصی است .

مسجد جامع همدان  مشمل بر شبستانهای متعددیست که در چهار جهت قرارگرفته است .

در حال حاضر مسجد دارای سه ایوان،دو شبستان،و گنبدی آجری و صحن بزرگ که یک حوض زیبا با فواره سنگی در آن قرار گرفته

و دو طرف حوض با درخت مو(انگور)به شکل سایبان فضای زیبا و دلنشینی برای نشستن و لذت بردن از فضا فراهم کرده است..

شبستان شمالی ان بزرگتر وانرا ازقرن ۸ به بعدبشبستان حمدالله مستوفی می نامند

ایوان ان و ایوان طاق بلند که درجنوبی واقع است اکنون مسجدیت دارد وشرعا اثار لوازم مسجد بر ان مرتبت میباشد

و اخوند ملا حسین اردستانی که نزیل این شهر بوده شبستان دیگری بان افزوده و مقبره خود را برابر ان قرار داد

تا مسجدیان هنگام ورود و خروج اورا بفاتحه یاد کنند.

در خاتمه شگفت انگیز مناظره ایست که نه صد سال پیش(سال ۵۰۰هجری قمری )

میان دو تن از دانشمندان شیعی و سنی دراین مسجد رخ داده و منجر بدیدار ولی عصر (عج ) گردید.

اینستاگرام