آرامگاه شاه قاسم انوار

آرامگاه شاه قاسم انوار در ضلع روستای لنگر به فاصله حدود 25 کیلومتری شمال غربی تربت جام ابنیه با ارزشی قرار دارد

بنایی آجری بر فراز برکه لنگر (آب انبار) و تپه لنگر ازآن جمله اند.

قاسم انوار در سال ۷۵۷ هجری قمری در سراب تبریز به دنیا آمد.

او از پیروان خاندان صفی‌الدین اردبیلی بود.

معین‌الدین، در شعر قاسمی یا قاسم تخلص می‌کرد

و یکی از پسران شیخ صفی‌الدین به اسم صدرالدین موسی به او لقب قاسم‌الأنوار را بخشید.

قاسم در سال ۸۳۷ هجری قمری در سن هشتاد سالگی فوت نمود

و در باغ خانقاهش در روستای لنگر تربت جام به خاک سپرده شد.

امیرعلیشیر نوایی دستور داد بر قبر او بقعه‌ای بسازند

بنای مقبره وی در عین سادگی از عظمت و شکوه خاصی برخوردای است.

فضاهای معماری این بنا شامل ایوان رفیع، خانقاه و گنبد خانه است.

به استناد روایات تاریخی این بنا در ابتدا خانقاه بوده و بعدها به عنوان آرامگاه مورد استفاده قرار گرفته است.

این بنای معتبر نمونه بارزی از معماری اواخر دوران تیموری است.

برکه لنگر نیز که هم زمان با مقبره قاسم انوار در این مکان ساخته شده است

نوع معماری

بنایی است آجری با پلان مستطیل شکل و گنبدی دورچین به صورت شلغمی

فضای داخلی آن دارای حوضچه ای مستطیل شکل است که در گذشته سمت غربی آن دارای دو ایوان بوده

و ضلع شرقی نیز تالارها و اتاق هایی داشته است.

بنای مقبره قاسم انوار با آجر وگچ بناگردیده ودر داخل وخارج آن کتیبه کاشی یا سنگ نوشته ندارد.
عرض بنا بیست متر و شصت سانتی متر و طول آن بیست و چهار متر و هشتاد سانتی متر

و ارتفاعش از کف باغ دوازده متر و هشتاد سانتی متر است

پوشش سقف بنا مانند عرقچینی است که بر سر ساختمان گذارده باشند

لذا گنبد بلند و مرتفع ندارد و یا اگر داشته به مرور زمان از بین رفته و فقط عرقچین آن باقی مانده است.
در داخل بقعه قبر شاه قاسم در قسمت خروجی نزدیک به ضلع شمال شرقی است و صورت قبر بزرگی با آجر و گچ نمایان است

و قریب یک متر از زمین بقعه بلندتر است

و قبر مذکور فاقد هیچ گونه لوح وسنگ نوشته قدیمی است

ولیکن در جام تمام مردم قبر را از شاه قاسم انوار می دانند.

به طور کلی در خارج و داخل بنا مطلقا کتیبه یا نوشته دیگری از طرف بانی آن به کار برده نشده است

لذا احتمال می رودکه در بنای مقبره قاسم انوار از اینکه کتیبه وعبارتی ندارد غفلت شده باشد

یا این که ساختمان مزار لنگر در زمان حیات امیر علیشیر نوایی تا به همین مقدار رسیده بوده که بانی موفق آن به سرای دیگر شتافته

و فرصت اتمام کامل را نیافته است.
کف ساختمان گور از سطح باغ آنجا به قدر یک پله بلند تر است

در طرف شرقی بنا ایوانی دارد به عرض پنج متر وشصت سانتی متر وطول چهار متر وبیست سانتی متر

بلندی ایوان تا خرند بالای ایوان یازده متر است

ودر دوطرف ایوان حجراتی دارد که محل توقف دراویش یا اشخاص دیگری بوده که برای زیارت به لنگر می آمده ومی آیند.
در طرف راست ایوان حجره آجری است که قبری در وسط آن نمایان است

عقیده مردم لنگر

برآن است که این قبر فرزند قاسم انوار است

و در سال (تیرماه ۸۴) در دست تعمیر و مرمت بوده

به گفته مولف کتاب آثار باستانی خراسان آقای عبدالحمید مولوی که در درسال ۴۹چاپ شده است

سقف این حجره تا آن زمان دست نخورده و تعمیر نشده و دارای مقرنس کاری که با زر و لاجورد وشنگرف مزین بوده است.

در داخل بقعه چهار شاه نشین است که زوایای شاه نشین ها به حجرات اطراف مزار اتصال دارد و حجراتی هم در طبقه دوم بقعه است که به وسیله دو پلکان آجری به حجرات فوقانی بقعه و به پشت بام آنجا رفت و آمد میشود و یک راهروی تنگ در طبقه دوم تمام حجرات فوقانی را به هم اتصال میدهد.

تمام گور خانه شاه قاسم انوار به عرض ۶/۲۰متروطول ۸۰/۲۴متر و روی هم رفته مساحت پانصدوپنج متر مربع در زیر بنای گورخانه واقع شده است.
با استناد به روایات تاریخی، از این مجموعه در ابتدا به‌عنوان خانقاه استفاده می‌کردند و پس از مرگ شاه قاسم، تبدیل به آرامگاه وی شد. در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۵۴، آرامگاه شاه قاسم انوار با شماره ۱۰۶۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

اینستاگرام