توضیحات ارسالی
گنبد تاریخی کلیدر بنای گنبدی و چهارطاقی کِلیدَر (kelidar) متعلق به قرن 8 هجری قمری (ایلخانی – تیموری) آرامگاهی تاریخی در روستای معروف کلیدر است.این بنا به شکل یک چهارطاقی ساخته شده که ضلع شرقی با جلوآمدگی به صورت ایوان ورودی درآمده است و در وسط روستا واقع شده،
گفته می‌شود که این چهار طاقی در داخل خود دو قبر را جای داده بوده است که برخی معتقدند آنها آرامگاه خانیک السلطان و جوشن بیگ بیات از بزرگان ایل بیات است.
و اکنون از ورودی ایوان تنها دیوارهای جانبی باقی مانده و قسمتی از سقف آن نیز فرو ریخته است.
گنبد تاریخی کلیدر معروف‌ترین بنای روستا با گنبدی کم ارتفاع از تخته سنگ‌های صاف ساخته شده
نوع معماری
در حال حاضر از ورودی ایوان بنا فقط دیوارهای جانبی باقی مانده و سقف آن از بین رفته است.
به دلیل فرسایش خاک و بالا آمدن خاک زمین‌های اطراف در حال حاضر ارتفاع این بنا از کف زمین‌های اطراف در حدود یک متر پایین‌تر می‌باشد.
در داخل بقعه، یک سنگ قبر دیده می‌شود که به گفته اهالی روستا در گذشته در این محل دو سنگ بوده که یکی از آنها به سرقت رفته است.
در بخش شمالی بنا، یک خانه از خانه‌های روستا به دیواره بقعه چسبیده است و دیواره این دو بنا با هم مشترک می‌باشند.
از شواهد امر مشخص است که در اطراف این بنا سازه‌هایی وجود داشته که از بین رفته‌اند
و تنها آثاری از پی دیواره‌ها و قسمت پایین آن در ورودی‌های بنا مشهود می‌باشد.
به طوری که در ایوان شرقی در نمای بیرونی، یک طاقنما دیده می‌شود که عنصر تزئینی اتاق جانبی محسوب می‌شود.
در زیرگنبد دو سنگ قبر بزرگ وجود داشته که به موزه نیشابور منتقل گردیده
تاریخ یکی از سنگ‌ها که 902 هجری و دیـگری 912 هجری می‌باشد که هر دو دارای تزئینات زیبا می‌باشـند.
فضای زیر گنبد به ابعاد 25 / 4 × 25 / 4 با چهار دهانه بزرگ و رفیع با قوس خناقی می‌باشد
که از داخل با ایجاد چهار طاقنما و ورودی‌ها کوچک‌تر در آن تعبیه شده و قوس ورودی‌ها به صورت قوس کلیل در آمده است.
نمای سر در و ایوان
نمای سر در و ایوان آن با دهانه‌ای به عرض 5 / 2 متر و ارتفاع 35 / 4 سانتی متر که بالای ورودی بر پیشانی ایوان از داخل یک طاقنما ایجاد شده است.
پلان بنا چهار گوش است و در ارتفاع 40 / 3 سانتی متری با ایجاد چهار فیلپوش و چهار طاقنما به ارتفاع 114 سانتی متر به هشت ضلعی و سپس به دایره تبدیل شده و در انتها گنبد بر آن استوار شده است.
در گوشه‌ای از ضلع شمالی دیوارهای جانبی باقی مانده ایوان ورودی، آثار لچکی باقی مانده و به نظر می‌رسد که سقف ایوان دارای تزئینات به شکل مقرنس و لچکی بوده است.
عملیات مرمت و بازسازی اثر تاریخی گنبد کلیدر در شهرستان نیشابور آغاز شده
گنبد کلیدر بنای چهار طاقی زیبایی است که در روستای کلیدر نیشابور واقع شده و مصالح تشکیل دهنده آن شامل سنگ تراش داده در قسمت بدنه و قلوه سنگ در قسمت گنبدی است.
وجود تزیینات طاق، طاق نما و گوشه سازی های موجود در داخل بنا علاوه بر نشان دادن هنر معماری آن دوره، ارزش و اهمیت شخص مدفون در بنا را نشان می‌دهد.
با وجود دو سنگ مقبره با کتیبه و نیز ویژگی منحصر بفرد این بنا می توان قدمت آن را به دوران تیموری نسبت داد
که در اثر تاثیر شرایط جوی و عوامل طبیعی دچار آسیب شده است.
با پیگیری های اداره میراث فرهنگی و دهیاری منطقه عملیات مرمت و استحکام بخشی بنا هم اکنون آغاز شده و در حال انجام است.
بنا بر اطلاعات به دست آمده و مطالب درج شده در کتاب «کلیدر این خاک مهربان من» نوشته جواد کلیدری:
بیشترین اوج شکوفایی و درخشندگی کلیدر در زمان حکومت سربداران در سبزوار بوده است.
گنبد تاریخی کلیدر که بنایی وقفی است به شماره 2378 و در تاریخ 23/ 5/ 1378 به ثبت رسیده است.
داستان کلیدر در این روستا کوهپایه‌ای بینالود می‌گذرد جایی که داستان عشق تراژیک گلمحمد و مارال رقم می‌خورد.
گلمحمد جوانی یاغی است که بر ظلم اربابان سر خم نمی‌کند و در آخر نیز کشته می‌شود.
این کتاب که جلدهای ابتدایی آن در بحبوحه انقلاب اسلامی منتشر شد
به دلیل مضمون آن که ایستادگی در برابر ظلم قدرتمندان است، بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
محمود دولت‌آبادی که خود در خراسان به دنیا آمده شخصیت‌های این رمان را از روی شخصیت‌های واقعی نوشته است.
ترانه غمگینی که ننه گلمحمد در سوگ پسرش می‌خواند همچنان ورد زبان مردم این منطقه است:
صد بار گفتم همچی مکو ننه گل محمد
زلفای سیا ر قیچی مکو ننه گل محمد
صد بار گفتم پلاو مخار ننه گل محمد
ور دور کوه ها تاو مخار ننه گل محمد
صد بار گفتم یاغی مرو ننه گل محمد
رفیق الداغی مرو ننه گل محمد
الداغی بی وفای ی ننه گل محمد
تا آخر با تو نیا ی ننه گل محمد
امروز که دور دورونس ننه گل محمد
اسب سیات د جاولونس ننه گل محمد
ای جاولونا همیشه نیس ننه گل محمد
اسب سیات د بیشه نیس ننه گل محمد
وصف شما د ایرونس ننه گل محمد
عکس شما د تهرونس ننه گل محمد
کو جرق و جرق شمشیرت ننه گل محمد
کو درق و درق هف تیرت ننه گل محمد
کو اجاقت کو اتاقت ننه گل محمد
کو برارای قولچماقت ننه گل محمد
گل محمد د خاو بی ی ننه گل محمد
تفنگشم برنو بی ی ننه گل محمد
او تخمرغای لای نونت ننه گل محمد
آخر نرف نیش جونت ننه گل محمد
قت بلندت شوه رفت ننه گل محمد
زن قشنگت بیوه رف ننه گل محمد
الای بمیره قاتلت ننه گل محمد
خنک ر و دل مارت ننه گل محمد
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.