زندگینامه حسینعلی تویسرکانی

شهرت :ملا حسینعلی تویسرکانی

تاریخ وفات :

28/02/1286

وی فرزند ملا نوروز علی است

آیه الله العظمی آخوند ملاحسینعلی تویسرکانی عالم ربانی و فقیه محقق صمدانی، از علما و مدرسان بزرگ اصفهان و مراجع تقلید عظام.
سال تولد او به درستی معلوم نیست.

وی ابتدا در بروجرد از محضر علامه محقق آیه الله سید محمد شفیع جاپلقی بروجردی – از شاگردان حاج محمد جعفر آباده ای، آقا محمد علی هزار جریبی، سید محمد مجاهد و شریف العلماء مازندرانی – بهره برد و از شاگردان برجسته او محسوب گردید.
سپس به حوزه علمیه اصفهان مهاجرت نمود.

مهم ترین استاد ایشان در اصفهان علامه فقیه اصولی محقق مد(قدس سره) شیخ محمد تقی رازی نجفی صاحب هدایه المسترشدین بود.
وی بعد از وفات این استاد بزرگوار به تدریس پرداخ و شمار بسیاری از فاضلان در محضر درس او گرد آمده و بهره ها گرفتند.

بسیاری از مردم اصفهان نیز در مسائل فقهی از ایشان تقلید می نمودند.

علام میرزا محمد باقر خوانساری در روضات الجنات از ایشان چنین یاد کرده است:

العالم الثانی والجبر الصمدانی و البحر الملتظم فی العالم الانسانی بجواهر الحکم و المعالی و لالی الغرر من الاسرار و المعانی و هو الفقیه المسلم و الاستاذ الاعلم مولانا الحاج ملا حسین علی نوروز علی الملایری التوی سرکانی ثم الاصفهانی، طیب الله مقانی و تربته ورفع فی الجنان العالیه مقامه و رتبته… ان مولانا المذکور من العلماء الفحول و نبلاء الفقه و الاصول فاضلا محققا بارعا متتبعا، النتهت الیه نوبه التدریس والافتاء والافاده باصفهان، بعد ما فرغ فیها من التحصیل عند علمائها الاعیان، و قد کان معظم قرائته فیها علی شیخ مشایخنا المتقدم المتین، عمده المعتمدین وقدوه المجتهدین، استادنا الاقدم و عمادنا الاجل الافخم، الشیخ محمد تقی….

آیه الله سید علی اصغر بن محمد شفیع بروجردی در طرائف المقال می نویسد:

الحاج ملا حسین علی التویسرکانی اصلا الاصفهانی، مسکنا، کان عالما فی علمی الاصول و الفقه، مدرسا هناک، قد ترقی عنده جمع من الطلاب، و قد تلمذ عند الوالد، و هو من اجلاء تلامذته.
این بزرگوار نیز در اصفهان ریاست تدریس و فتوا داشتند.

بسیاری از علما و فضلا از مجلس درس ایشان برخاستند. و زیادتی منفعت درس ایشان و ممتاز بودن مجلس درس ایشان در شهر مشهور بوده و بسیاری از عوام و خواص نیز تقلید ایشان می کردند.

امام جماعت مسجد ایلچی محله احمد آباد بودند و به جهت احتیاط در نماز جمعه جمعه ها را به درچه می رفتند.

نماز جمعه می کردند؛ – چون آن جا مزرعه ای داشتند – و عمده تحصیل او نزد مرحوم شیخ محمد تقی – اعلی الله مقامه – بوده، چنان چه از ملاحظه کتاب فصل الخطاب او معلوم می شود؛ و در تقوا و قدس هم معروف و کامل بود.

در ماثر و و الاثار نیز درباره ایشان چنین آمده:

مجتهدی مسلم و رئیسی اعظم و از محققین فقها و اساتید عظمای علما محسوب می گردید.

شهرت علم و صیت ریاستش تا به همه جا رسیده بود و ممالک عرب و عجم جمله را فرو گرفته؛

و اواخر عمر به سوانح چند ابتلا به هم رسانید و به صبر متمسک شد. در اویل حال چندی خدمت حاج سید شفیع جاپلقی نیز تلمذ نموده بود.

چنان چه گفته شد، علامه تویسرکانی در عهد خود ریاست تدریس فقه و اصول و مرجعیت تقلید و فتوا داشت

و حوزه درسش در نزد فضلا به سبب کثرت تحقیق و تعمق بر سایر حوزه های مشابه ترجیح داده می شد.

در این جا به ذکر اسامی برخی از شاگردان ایشان که از تتبع کتب مختلف به دست آمده می پردازیم:

شاگردان

1. میرزا عبد الغفار تویسرکانی.2. میرزا نصر الله قمشه ای.3. میرزا حسین همدانی.4. میرزا بدیع درب امامی.
5. آخوند ملا حسین کرمانی.6. ملا عبد الجواد حکیم خراسانی.7. میرزا یحیی مستوفی بید آبادی.
8. میرزا محمد علی تویسرکانی.9. آخوند ملا محمد کاشانی.10. حکیم جهانگیر خان قشقایی.
11. شیخ علی محمد دهاقانی.12. سید محمد باقر زنجانی.13. سید زین العابدین رضوی خوانساری.
14. میرزا محمد رحیم شیخ الاسلام.15. سید محمد علی خاتون آبادی، امام جمعه اصفهان.
16. سید جعفر خلیفه سلطانی.17. سید شهاب الدین نحوی.
18. شیخ محمد نبی تویسرکانی، صاحب لثالی الاخبار.19. آخوند ملا صالح کرمانی.
20. میرزا حبیب الله کرمانی.21. سید محمد علی خوانساری فرزند، سید محمد صادق.

22. سید محمود خوانساری، برادر آیه الله العظمی سید ابوتراب.23. میرزا یوسف خوانساری.
24. میرزا مسیح چهار سوقی، فرزند صاحب روضات.25. میرزا مهدی چهار سوقی، فرزند صاحب روضات.
26. شیخ محمد رضا اردکانی.27. شیخ محمد اردکانی شیدا.28. ملا محمد حسین عارفچه.
29. سید علی ساوجی اصفهانی، مقدس.30. ملا حسین ریزی.31. ملا محمد باقر قمشه ای.
32. سید ابراهیم بهشتی، دارای اجازه اجتهاد از ایشان.33. میرزا محمد علی شریف پای قلعه ای.
34. شیخ عبد الحسین تهرانی شیخ العراقین.35. میرزا محمد بن عبد الوهاب همدانی، امام الحرمین.
36. شهید شیخ محمد تقی همدانی.
چهار شخصیت اخیر تنها اجازه نقل روایت از علامه تویسرکانی دریافت داشته اند.

تالیفات

1. کشف الاسرارء در شرح شرایع الاسلام
این اثر مهم و سترگ در یازده جلد تدوین گشته و نسخه اصل آن در اختیار عالم فاضل جلیل دکتر سید احمد تویسرکانی قرار دارد.
2. المقاصد العلیه، حاشیه بر قوانین الاصول.
3. فصل الخطاب، در اصول فقه.
4. رساله عملیه.
5. حاشیه بر جامع عباسی.
6. الشهاب الثاقب، در رد بر حاج کریم خان کرمانی.
7. قارعه القوارع، در رد بر ادله رکن رابع.
8. نجاه المومنین، در اصول دین و اخلاق.
وی این کتاب را در سال 1278 ق به نام فرزندش محمد نگاشته و نسخه های بسیاری از آن در کتاب خانه های مختلف وجود دارد؛

از جمله نسخه کتاب خانه جناب دکتر سید احمد تویسرکانی که بر اساس آن این کتاب تصحیح و تحقیق و عرضه می گردد.

وفات

وفات آن مرحوم در روز 28 صفر سال 1286 ق در ایام گرانی اصفهان که سال بعد سخت تر شد، رخ داد،

بدن مطهرش در تخت فولاد اصفهان در داخل بقعه علامه آقا حسین خوانساری در پایین پای عالم زاهد آخوند ملا محمد باقر فشارکی مدفون گردید

و به نوشته صاحب روضات، از برای آن مرحوم لحد آماده ساخته پیدا شد.

وی در روضات الجنات می نویسد:

وتوقی (قدس سره) فی الیوم الثامن و العشرین من صفر سنه ختمه کتابنا هذا… و حمل نعشه الشریف علی الا کتاف و الاجیاد الی مقبره تخت فولاد، فدفن هناک فی جهه القبله من مرقدی المحققین الخوانساریین من غیر معونه اعمال المعاول فی مقابله ذینک القبرین، لما وجد هنالک من الحفیره المعده لد فن من شاء التمسک بذلک الذیل، و الانصاف ان هذا المتفق له من جمیل الکرامه و عظیم النبل.

سنگ نوشته مزار مطهر آخوند حاج ملا حسینعلی چنین است:

هو الحی الذی لایموت، هذا مرقد العالم الفاضل الکامل المولی الجلیل و المقتدی النبیل، صاحب الکلمات الفاخره و الکرامات الظاهره، حاوی الفروع و الاصول، جامع المعقول و المنقول، فخر العلماء و المجتهدین، عمده العلماء العالمین، ظهیر الاسلام ونائب الامام، الاقا حاج ملا حسینعلی التویسرکانی و العشرین من شهر صفر سنه ست و ثمانین و ماثتین بعد الالف من الهجره النبویه 1286.***

و بر سنگ نبشته قبر آن مرحوم با خط بسیار عالی آمده است:

« هو الحّی الّذی لایموت. هذا مرقد العالم الفاضل الکامل المولی الجلیل و المقتدی النبیل، صاحب الکلمات الفاخرﺓ و الکرامات الظاهرﺓ، حاوی الفروع و الاصول، جامع المعقول و المنقول، فخرالعلماء المجتهدین و عمدﺓ الفقها العاملین، ظهیر الاسلام و نایب الامام، الآقا حاج ملا حسین علی تویسرکانی الاصل، الاصفهانی المسکن، نوّرالله مرقده، و توفّی قدّس سرّه الثامن و العشرین من شهر صفر سنه ستّ و ثمانین و مأتین بعد الالف من الهجرﺓ النبویه».

معرفی کتاب کشف الاسرار فی شرح شرائع الاسلام

نویسنده این کتاب را از کتاب القضا که دارای الموضوع، النظر الأول: فی صفات القاضی، النظر الثانی: فی الآداب، النظر الثالث: فی کیفیه الحکم، خاتمه، النظر الرابع: فی أحکام الدعوی و کتاب الشهادات که دارای الطرف الأول: فی صفات الشهود، الطرف الثانی: فی ما به یصیر شاهدا، الطرف الثالث: فی أقسام الحقوق، الطرف الرابع: فی الشهاده علی الشهاده، الطرف الخامس: فی اللواحق و تفریع علی القول بالاستفاضه» جمع آوری کرده است.

النظر الثالث: فی کیفیه الحکم از چهار مقصد با عناوین: «فی وظایف الحاکم، فی مسائل متعلقه بالدعوی، فی جواب المدعی علیه و فی کیفیه الاستحلاف» و مقصد فی کیفیه الاستحلاف به 3 مبحث با موضوعات: «فی الیمین، فی یمین المنکر و المدعی، فی الیمین مع الشاهد» تشکیل و مسائل ثمان به هشت مسئله «لایتوجه الیمین علی الوارث ما لم یدع علیه العلم بموت المورث، لو ادعی علی المملوک فالغریم مولاه، لا تسمع الدعوی فی الحدود مجرده عن البینه، منکر السرقه یتوجه علیه الیمین لإسقاط الغرم، لو أعرض المدعی هی بینته و التمس یمین المنکر أو قال: أسقطت البینه و قنعت بالیمین، لو ادعی صاحب النصاب إبداله فی أثناء الحول أو خرص علیه فادعی النقصان، لو مات و لا وارث له و ظهر له شاهد بدین و لو مات و علیه دین یحیط بالترکه» پرداخته است.

نگارنده در المقصد الثالث فی جواب المدعی علیه نوشته است

«و هو: إما إقرار أو إنکار أو سکوت، و فی جعله جوابا توسع؛ من تسمیه الشیء بنقیضه، أو لمشارکته للإنکار فی الحکم، أو لعمومه ما إذا قال: لا اقر و لا انکر، أو أن الضمیر فی قوله: و هو إما إقرار لشأن المدعی علیه استخداما. أما الإقرار: فیلزمه ما أقر به إذا کان جائزالتصرف بأن کان کاملا مختارا غیر محجور علیه فیما أقربه. و لو ارتاب الحاکم بالمقر، و شک فی استجماعه لشرائط الإقرار، کالبلوغ والعقل، و الاختیار، و نحوها، توقف فی الحکم حتی یستبین حاله، کما فی الدروس و الریاض، بل نفی الاشکال عنه فی الاخیر، و حکم بوضوح وجهه. قلت: لا إشکال فی ذلک فی البلوغ، و یشکل فی غیره، إذ الأصل فی الإنسان البالغ أن یکون عاقلا رشیدا مختارا، کما یستفاد من السیره القطعیه، فیسمع إقرار من یشک فی عقله، أو إختیاره، أو رشده.»

خاتمه در دو فصل «فی کتاب قاض إلی قاض و فی لواحق من أحکام القسمه» و فصل فی لواحق من أحکام القسمه در رابطه با «فی القاسم، فی المقسوم، فی کیفیه القسمه و فی لواحق القسمه» و النظر الرابع: فی أحکام الدعوی از دو فصل «فی المدعی و فی التواصل إلی الحق»

و چهار مقصد «فی الإختلاف فی دعوی الأملاک، فی الإختلاف فی العقود، فی دعوی المواریث و فی الاختلاف فی الولد» و الطرف الخامس: فی اللواحق از دو مبحث با موضوع «فی اشتراط توارد الشاهدین علی المعنی الواحد و فی الطوارئ» گردآوری شده است.

در قسم اول الطرف الخامس: فی اللواحق با موضوع «فی اشتراط توارد الشاهدین علی المعنی الواحد» می خوانیم:

«و یترتب علیه مسائل: الاولی: توارد الشاهدین علی الشیء الواحد شرط فی القبول، فإن اتفقا معنی حکم بهما و إن اختلفا لفظا؛ إذ لا فرق بین أن یقولا: غصب و بین أن یقول أحدهما: غصب و الآخر: انتزع قهرا و لا نحکم او اختلفا معنی، مثل أن یشهد أحدهما بالبیع و الآخر بالإقرار بالبیع؛ لأنهما شیئان مختلفان. نعم، لو حلف مع أحدهما ثبت.

معرفی کتاب نجاه المومنین (در اصول دین و اخلاق)

بیان کلیاتی از مباحث اعتقادی شیعه و اصول کلی علم اخلاق است. در این کتاب نخست کلیاتی از مسایل عقیدتی شیعه امامیه مانند اثبات واجب الوجود، صفات خداوند متعال اعم از صفات ثبوتیه و سلبیه، اثبات نبوت عامه و خاصه، ادله عقلی و نقلی امامت، شرایط امام تعیین و نصب امام از جانب خداوند، اثبات عدل الهی، اثبات معاد و نقد مذهب شیخیه و پیدایش بابیه بیان شده آنگاه اصول کلی علم اخلاق اسلامی مانند فضایل و رذایل اخلاقی با رویکردی قرآنی و روایی مورد بحث و بررسی قرار می‏ گیرد.

در مباحث مربوط به اخلاق نگارنده نخست طریق حفظ فضایل اخلاقی و رفع رذایل را بیان می‏نماید آنگاه صفات رذیله اخلاقی مانند غیبت، دروغ، تمسخر، نمامی (سخن‏چینی)، عجب، تکبر، غضب، حسد، بخل، حرص، طمع، سوءظن به خدا و خلق، کینه‏توزی، عصبیت، نفاق و جهل را مورد شناسایی قرار داده و در بخش دیگر راه‎های برون‏رفت از این صفات ذمیمه را بیان می‏ نماید

اینستاگرام