زندگینامه شیخ محمد نبی تویسرکانی

زندگی نامه ی شیخ محمد نبی تویسرکانی (م حدود 1320 ق)

شیخ محمد نبی تویسرکانی نویسنده ی کتاب لئالی الاخبار که به نام  محدث تویسرکانی نیز شناخته می شود.

محدث اخلاقی و فقیه اصولی شیخ محمد نبی (بن احمد) تویسرکانی (متوفای حدود 1320 ق) در رود آور تویسرکان به دنیا آمد.

سپس به اصفهان رفته نزد بزرگان و علماء اعلام آن سامان درس آموخت.

هنوز چند سالی بیشتر از این هجرت سپری نشده بود که پدر و تنها پشتوانه مالی خود را از دست داد.

مدتی بعد به امید بهره گرفتن از میراث پدری به تویسرکان بازگشت،

اما از همه ارثیه تصاحب شده توسط خویشان ـ به تعبیر صاحب ترجمه ـ چیزی بیش از بهای نان یک سال نصیب او نشد.

بازگشت

این بار بود که وی با توکل قوی و کامل بر خدای بزرگ به سوی درس و بحث خود بازگشت

و با تکیه بر خدای تعالی سخت کوشانه‌تر از پیش به آموختن علوم و معارف اهل بیت(ع) پرداخت

و زهد و بی اعتنایی به دنیا را سرلوحه زندگی خویش کرد.

سالها پس از سپری کردن دوران تحصیل و أخذ اجازه‌های متعدد فقهی و حدیثی از اساتید بزرگ، دوباره به زادگاه خود بازگشت

و به ارشاد خلق و تدریس علوم دینی پرداخت.

ولی از آنجا که تویسرکان گنجایش او را نداشت و دریا در کوزه نمی‌گنجید،

بعد از گذشت چند سال به تهران مهاجرت کرده و در آنجا سکونت اختیار نمود.

در آنجا نیز با همه امکانی که برایش مهیا بود، بر خلاف بسیاری از عالمان زمان خود، بسیار منزوی زندگی می‌کرد

و جز با خواص از اهل ایمان و شیفتگان خود انس چندانی نداشت. با این حال منشأ آثار و برکات اجتماعی فراوانی بود.

ساخت مسجد ـ که هنوز هم به نام وی شناخته می شود ـ حمام و وقف موقوفات از کارهای اجتماعی این محدث است.

شیخ محمد نبی تویسرکانی هیچگاه به ثروت اندوزی نپرداخت.

هر چه به دستش می‌رسید اگر نیازی به آن نمی‌دید به دیگری می‌بخشید.

چیزی نزد او پر اهمیت‌تر از دانش معصومین(ع) و خدمت به فرهنگ ناب آنان، نبود.

علاوه بر گفتارهای حیاتبخش خود، به نوشتن و تألیف مفید نیز همواره می‌پرداخت.

در راستای همین جدیت بود که پاره‌ای از آثارش را در زمان حیات به چاپ رسانید.

آثار

از آثار فقهی و اصولی شیخ محمد نبی تویسرکانی  او می‌توان به کتابهای

((جامع المسائل)) در فقه مرتضوی در چندین مجلد، ((مقداریه)) که بحثی فقهی در اوزان و مقادیر شرعی و عرفی است

((نهایه الأفکار)) و ((الرساله الارشادیه)) و ((الرضاع)) و ((لب المسائل)) و ((منازعه المحققین)) اشاره کرد.

محدث تویسرکانی بیش از دقت‌های عمیقی که در اصول داشت، در شناخت حدیث و تتبع در روایات و دسته بندی و شرح آنها دقت می‌ورزید.

 

ثمره سالهای پایانی عمرش را کتاب مفید و جامع ((لئالی الأخبار)) پر کرد، که کتابی جامع در سیر و سلوک متشرعانه است.

شیخ محمد نبی تویسرکانی که در دسته بندی احادیث و ارائه فهرستواره موضوعات حدیثی بسیار چیره دست است

نتائج درخشانی از اینگونه دریافت‌های حدیثی را همراه با نکات ظریف و حکایات دلنشین به خواننده کتاب ارائه می‌کند.

این کتاب حدیثی در سه مجلد رحلی در مدت شش سال به انجام رسیده است.

چاپ سنگی نخست کتاب، توسط مؤلف تصحیح شده و غلطنامه‌ای برای آن در پایان آورده شده است.

مؤلف در پایان کتاب زندگینامه خود نوشت ولی بسیار مختصر خود را به همراه برخی اجازه نامه های اساتید خود آورده که بیشتر آنها در برگیرنده اجازات روایی مؤلف نیز هست.

برگیرنده اجازات

از آن جمله ، اجازه نامه مولا محمد جعفر آباده‌ای مورخ ذی الحجه 1279 قمری و مولا حسینعلی تویسرکانی

و مولا عبد الرحیم اصفهانی و سید حبیب الله موسوی و شیخ زین العابدین هزار جریبی و حاج میرزا ابوالقاسم ـ معروف به شیخ العراقین کرباسی ـ

اصفهانی ، و حاج ملا علی کنی ـ صاحب کتاب ” القضاء “ـ و سید اسماعیل موسوی بهبهانی ،

و مولا محمود میثمی عراقی است که اجازه‌های اینان همگی آمیخته با الفاظ بلند و تجلیل و تکریم محدث تویسرکانی است.

سرانجام شیخ محمد نبی تویسرکانی در حدود سال 1320 قمری در شهر تهران بدرود حیات گفته

و در جوار حضرت عبدالعظیم حسنی (رض) در شهر ری به خاک سپرده شد.

پس از انقلاب اسلامی با ویران شدن قبر ناصر الدین شاه قاجار، صورت قبر شیخ محمد نبی تویسرکانی هم از میان رفته و محل قبر محو گردیده است.

درباره کتاب

لئالی الأخبار

تألیف شیخ محمد نبى تویسرکانى (متوفى 1320ق)، به زبان عربى است.

این اثر شبیه یک کشکول مشتمل بر آیات، احادیث شیعه، حکایات و مباحث مختلف اخلاقى و اعتقادى است

کتاب، فاقد مقدمه و مشتمل بر متن و خاتمه است. متن کتاب، در ده باب تدوین شده که هر باب مشتمل بر عناوین متعددى است.

مؤلف، در بیان مطالب و مباحث از آیات و روایات و اشعار فارسى و عربى فراوانى استفاده نموده است.

وى در بیان مباحث اعتقادى از لفظ «لؤلؤ» استفاده نموده و سخن و کلام خود را با لفظ «أقول» بیان مى‌کند.

این اثر را مى‌توان از جمله کتب اخلاقى عالى دانست که با بهره بردن از آیات قرآن کریم و روایات شیعه، مباحث مختلف اخلاق اسلامى را بیان نموده است. نویسنده بسیارى از مطالب اعتقادى دیگر را بدون ذکر نام و منبع جمع‌آورى و همراه با اشعار و حکایات در کتاب ذکر نموده است.

در ادامه مختصرى از ابواب کتاب جهت آشنایى با مباحث آن ارائه مى‌گردد:

مختصری از کتاب

باب اول کتاب

فاقد عنوان بوده و نویسنده در اولین سطور کتاب پیرامون معصیت و گناه و این‌که باعث سیاهى و وارونه شده قلب مى‌شود، سخن رانده است.

همچنین در این باب، مباحثى در مورد قساوت قلب، موجبات قساوت قلب، وجوه مختلف حیله‌هاى شیطان، اخبار و کلمات بزرگان پیرامون زهد، ذم دنیا، نصایح لقمان بیان شده است.

از دیگر مباحث مهم این باب ذکر سلوک و سیره برخى انبیاء مانند حضرت محمد(ص)، حضرت ابراهیم، حضرت موسى، حضرت نوح، حضرت سلیمان، و سلوک ائمه اطهار(ع) و فاطمه زهرا(س) مى‌باشد.

باب دوم

در بیان طرق و راه‌هاى رسیدن به تزکیه نفس و جهاد اکبر است.

مؤلف، یکى از راه‌هاى مبارزه با هواى نفس را منع نفس از انجام شبهات مى‌داند. ترک پرخورى، پرخوابى، عزلت از خلق، سکوت و فضیلت آن، تفکر و تدبر، عدم اعتماد به عمر حتى براى یک لحظه، یاد مرگ، ذکر، روزه مستحبى از دیگر مطالبى است که بررسى شده است.

باب سوم

در مورد تزکیه نفس، تصفیه و پاکى قلب است.

در این باب مباحثى مانند صبر، توبه، اجر و پاداش مؤمنین بر صبر از مصائب و بلایا و قصه‌ها و حکایاتى در این زمینه‌ها بیان شده است.

باب چهارم

در مورد فقر است. مؤلف، مباحث این باب را با تعریف و بیان فضیلت فقر شروع مى‌کند.

محققین در تعریف فقر مى‌گویند: «فقر عبارت است از نبودن چیزى که به آن احتیاج و ضرورت است با نبودن قدرت براى به دست آوردن آن».

 

همچنین مطالبى در مورد فواید فقر، سؤال و درخواست از مردم، شرایط فقیر، مفاسد سؤال و درخواست از خلق، حسن تکبر فقیر بر غنى ذکر مى‌شود.

در این بخش حکایت‌هاى مختلفى در مورد فقر بیان مى‌شود.

باب پنجم

با عنوانى در مورد امورى که باعث نسیان، فراموشى، هم و غم و حزن مى‌شود شروع مى‌گردد.

سپس در مورد حلم و فضایل حلم، مطالبى را بیان مى‌نماید و قصه‌هایى را، از حلم رسول خدا، حلم ائمه، حلم حضرت موسى، حلم مالک اشتر نقل مى‌کند.

در ادامه این مباحث، به بیان برخى از فضایل صفات نیک مى‌پردازد. صفاتى مانند: کظم غیظ، عفو و گذشت مردم، حسن خلق، تواضع، مدارا با مردم، اصلاح بین مؤمنین.

جلد سوم

شامل باب ششم و هفتم است.

در این دو باب برخى از صفات و اوصافى نیکى که مؤمنین باید داشته باشند بیان شده است.

برخى از فضایل اعمال و صفات و فضایل برخى از سور قرآنى و خواص آنها ذکر شده است.

جلد چهارم

باب هشتم و نهم بیان شده است. باب هشتم، در مورد نماز است.

مؤلف، در این باب مباحث کاملى از نماز، آداب آن، برخى از مسائل آن، نیت و نمازهاى نافله را همراه با حکایات عبرت‌آموزى بیان نموده است.

در باب نهم مباحثى پیرامون معاد ذکر شده است؛

البته تمام مطالب بیان شده در این باب مربوط به افراد مؤمن و با تقواست.

همچنین در این باب مباحثى پیرامون فضایل شیعیان، مقام و منزلت مؤمن در هنگام مرگ، ملک الموت و علائم ظهور موت، وضعیت روح در عالم برزخ، زیارت اهل قبور، همراه با حکایاتى از معاد بیان گردیده است.

جلد پنجم

مشتمل بر باب دهم و خاتمه است. در باب دهم نیز در مورد معاد مى‌باشد و اختصاص به کافرین و مجرمین دارد.

خاتمه کتاب به مسائلى در مورد عظمت عرش الهى، عظمت و بزرگى ملائکه،

و معجزات ائمه(ع)، قصص مختلف از زندگى انبیاء، قصصى از قرآن، تولد ائمه(ع)، کنیه‌هاى ائمه(ع) مى‌پردازد.

اینستاگرام