توضیحات ارسالی
محوطه و سایت باستانی شادیاخ در جبهه غربی نیشابورکهن و به فاصله حدود 3 کیلومتری شهر نیشابور فعلی واقع است.
تا اوایل قرن سوم هجری شادیاخ باغی بوده واقع در مغرب شهر کهن نیشابور که خارج از ان شهرقرار داشت.
در دوره های بعد نیز مورد توجه حکمرانات و سلاطین قرار گرفته است.
محوطه این سایت باستانی بالغ بر 26 هکتار است
که بیش از 2 هزار مترمربع ان کاوش و صدها اثر تاریخی در ان کشف شده است.
شادیاخ به عنوان یک موزه روباز و صحرایی می تواند به عنوان یکی از مراکز مهم گردشگری نیشابور قرار گیرد.
شش فصل کاوش باستان شناسی شادیاخ، دو برهه مهم تاریخ نیشابور را به ما عرضه کرده است:
در دوران سلجوقی و خوارزمشاهی نیشابور در اوج شکوه و عظمت فرهنگی بود
و هنر در همه وجوه خوش می درخشید.
از آن دوران در سمت شرقی دروازه جنوبی شادیاخ کاخ یا عمارتی اشرافی کشف شده
که بخوبی نحوه معیشت و الزامات زندگی آن دوران را معرفی می کند.
عناصر معماری آن کاخ که تا کنون کشف و شناخته شده اند مشتمل هستند
بر صحن، اسطبل، کارگاه عصاره کشی انگور، کارگاه آهنگری، مطبخ، انبار،
تالار مرکزی یا تالار بار عام و اندرونی که خود مجموعه معماری دیکری شامل
یک صحن چهار ایوانی و اطاقهای هم پهلو و مرتبط است.
این بخش حداقل یک بار تغییر کاربری داده و ایوان غربی صحن چهار ایوانی در این مجموعه تبدیل
به کارگاه شیشه گری جهت ساخت شیشه های تخت یا جام گردیده
با توجه به پیشینه شیشه گری احتمالاً آغاز ساخت شیشه جام را باید در شادیاخ نیشابور دانست.
در همین بخش نیز یک سیاه چال بدست آمد.
زیباترین و پرشکوه ترین بخش مجموعه معماری شادیاخ تالار مرکزی یا بار عام است.
این تالار که پلان چلیپایی و چهار ایوانی دارد، پوشیده از گچبری با نقوش متنوع و کتیبه و پیکره هایی در اندازه و فرم های متفاوت بوده
که اکنون از دیوار فرو افتاده و تنها اندکی از گچبری ها و یک کتیبه کوفی زیبا با مضمون تکرار کلمه « لملک » باقی مانده است.
از هر گوشه و حدفاصل ایوانها راهرویی به فضاهای معماری پیرامون تالار گشوده شده است.
شکل گیری دیوارها و تزئینات معماری این عمارت منظم، موزون و زیبا و متناسب با رونق فرهنگی قرن ششم هجری است.
پس از ویرانی نیشابور به دست مغول ها در دوران ایلخانیان
برای پناه باقی مانده ی معدود اهالی نیشابور فضاهای نیمه ویران دروازه، مرمت و بازسازی شده
و مورد سکونت قرار گرفته و در نهایت بر اثر زلزله ای آن فضاهای نامنظم سست بنیان در هم ریخته
و جمعی از اهالی بر اثر آن زلزله جان خود را از دست داده اند که اسکلت آن ها هم اکنون تثبیت گردیده و در معرض دید قرار گرفته است.
در این بخش از شادیاخ اتاق های وسیع آجری طرفین راهرو سنگفرش به کمک قطعات سنگ و آجر
و دیواره های خشتی به فضاهای معماری کوچک و نامنظم تبدیل گردیده و عاری از هر نوع پیرایش و تزئینات معماری است.
به عبارت دیگرداده های باستان شناسی در این بخش شادیاخ حکایت از این دارد
که مردم نیشابور در آن عصر نهایت استیصال را داشته و پرداختن به فرهنگ و هنر و تفنن گویا مجال خودنمایی به خود نداده است.
علاوه بر مواد فرهنگی غیر منقول، تعداد زیادی آثار و اشیای منقول اعم از
اشیای سفالی، فلزی، شیشه ای، گچبری و … بدست آمده است.
منطقه جنوب شرقی و جنوب نیشابور، بویژه محدوده بین آرامگاه امامزاده محمد محروق
و خیام و فضل بن شاذان و راه شوسه نیشابور به مشهد،
بی شک یکی از گرانبارترین خاطرات و عبرت های تمدن و فرهنگ شکوهمند اسلامی ـ ایرانی را در خود نهفته دارد.
در این منطقه بازمانده های کهندژ ( قهندژ) وجود دارد با قدمتی چند هزار ساله که یکی از چند کهندژ مورد اعتنا در ایران است.
از این کهندژ آثاری چند برجاست که باید مرمت و احیا شود تا در معرض دید و درس آموزی قرار گیرد.
در جنوب همین منطقه، در قرون اولیه اسلامی مسجد بزرگی وجود داشته است که یکی از عجایب جهان اسلام به شمار می رفته
و عظمت آن بگونه ای بوده است که همزمان 60 هزار نمازگزار می توانسته اند
به ادای فرضیه بپردازد و نیز هزار ستون و بیش از یک صد خادم داشته است.
شرق و جنوب کهندژ یاد شده گورگاه صدها شخصیت بزرگ مسلمان است
که هر یک در زمانه خود شخصیتی گرانسگ و حرمت انگیز بوده اند از آن جمله اند :
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.