مدرسه شیخ علی خان زنگنه

مدرسه شیخ علی خان از آثار دوره صفویه است که در زمان شیخعلی خان زنگنه وزیر شاه سلیمان صفوی و به دستور وی حدود سال 1090 هجری در تویسرکان ساخته شده است. این مدرسه دارای حیاط هشت ضلعی بزرگی می باشد که گرداگرد آن بنای یک طبقه متشکل از حجرات متعدد متصل به هم ساخته شده است.

سر در ورودی مدرسه دارای طاق قوسی ساده ای است که دو سر آن بر دو دیوار آجری طرفین مدخل متکی بوده. مجموع حجرات این مدرسه 36 باب است که هر یک دارای مساحت حدود 10 متر می باشد و هر یک از حجرات دارای پستوی کوچکی است. جلوی هر حجره ایوانی مسقف با مساحتی به اندازه یک فرش‌انداز تعبیه شده است.

این مدرسه دارای مسجدی است که در وسط جبهه جنوبی قرار دارد. حجره ای که قرینه مسجد و در ضلع شمالی مدرسه واقع است به کتابخانه اختصاص داده شده

شواهد تاریخی حاکی است که این مدرسه از همان زمان تأسیس تا اواسط دوره ی قاجاریه دائر بوده و همیشه تعدادی طلبه در آن به تحصیل اشتغال داشته اند ولی به طوری که از مندرجات کتاب «مرآت البلدان» برمی آید در اوائل سال 1310 هجری قمری این مدرسه تعطیل و خالی از طلاب بوده است. تا آن که در سال 1319 با همت و تلاش مرحوم شیخ محمد سبزواری و مرحوم سید محمدامامی و مرحوم حاج ابوالقاسم نوری مدرسه به شکل مناسب و آبرومندی تعمیر و مرمت گردید و از همان تاریخ فعالیت تحصیلی طلاب در این مدرسه از سر گرفته شد. دو سمت فوقانی نمای برونی ایوان مسجد مدرسه با سه ردیف کتیبه کاشیکاری مزین است که در ذیل آن یک بیت شعر به خط نستعلیق به چشم می خورد که تاریخ تعمیر و مرمت مدرسه را با احتساب حروف ابجد بیان می کند.

این بیت شعر که اثر طبع مرحوم حاج ابوالقاسم نوری می باشد به این شرح است:

ناطق و صامت پی تاریخ تعمیرش بگوید
نوری از زندان برون آورد الحق یوسفی را

که با احتساب حروف ابجد می شود 1361 هجری قمری. در حال حاضر این مدرسه علمیه فعال است و پذیرای طلاب زیادی در طول سال است. این بنا در مرکز شهر تویسرکان در ضلع شمالی بازار تاریخی تویسرکان واقع شده است و در سال 1376 به شماره 1866 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.