گنبد بزرگ آجری مهرآباد

گنبد بزرگ آجری مهرآباد  که شامل دو گنبد که در مسیر نیشابور به کاشمر بنا شده‌اند

و به نام‌های «مهرآباد»، «مهراوا» و «شادمهر» نیز معروف هستند.

این بنا گنبدی عظیم آجری در سمت جنوب نیشابور به فاصله 3 کیلومتری نیشابور به کاشمر در جاده واقع است

در کنار این گنبد عظیم مربوط به دوره سلجوقیان گنبدی کوچکتر به فاصله 15 متری در سمت شمال گنبد بزرگ واقع است که به دوره ایلخانی نسبت داده شده است.

این بنای آجری که به دوره سلجوقی نسبت داده شده است

و به نام های شهمیر (یا شه مهر) شاه مهر و مهروا خوانده می شود

چنانچه ملاحظه می شود هر سه اسم (مهر) را دارا می باشد

و به این سبب ذهن هر جوینده ای را به سمت آئین مهرپرستی ایران باستان رهنمون می سازند

چنانچه گمان می رود این بنا در قدیم آتشکده ای بوده است به نام آذربرین مهر که یکی از سه آتشکده مهم زرتشتیان بوده است.

مشخصات بنا گنبد بزرگ آجری مهرآباد

این بنا دارای یک پلان هشت ضلعی از بیرون و فرعی صلیب شکل از درون می باشد

که مقبره آجری با ابعاد 5/2× 5/1×1 متر با اندود گل و گچ ضلع شمالی آن را احاطه کرده است.

این بنا فاقد تزئینات ویژه می باشد و فقط از درون حاشیه سه کنج ها و قوس های ورودی با گچ به صورت قوس های جناغی تزئین شده

و در بالای هر ورودی نیز پنجره ای تعبیه شده است.

این بنا چهار ورودی داشته که اکنون فقط دو ورودی آن قابل استفاده می باشد

و دو ورودی دیگر مسدود گشته اند. دور تا دور گنبد هم چهار پنجره وجود دارد. همچنین طاقچه های گچی در دور تا دور بنا از درون خود نمایی می کند

و همچنین در بالای تیزه ها پنجره های مسدود به صورت پنجره های کور از درون دور تا دور ساقه گنبد را از درون احاطه کرده اند.

نمای بیرونی بنا هم تقریباً تخریب گشته اما گنبد همچنان مقاوم و پا برجاست

و گرچه اضلاع هشتگانه بنا فرسوده و تخریب شده اما بنا از نظر ساختاری و ایستایی آسیب چندانی ندیده است.

این بنا آجری با آجرهایی به ابعاد 5× 26× 26 سانتی متر ساخته شده

گنبد آن بی شباهت به گنبد عظیم سلطانیه نیست.

این بنا در حال حاضر در معرض آسیب های فراوان می باشد.

با توجه به این که بنای گنبد بزرگ شادمهر از جمله معدود بناهای دوره ی سلجوقی است که پس از حمله ویرانگرانه ی مغول در اطراف شهر نیشابور باقی مانده است دارای ارزش معماری بسیار بالایی ازنظر تحقیق برای پژوهشگران و جذب توریست می باشد.

که این مهم با مرمت و باز سازی این بنای ارزشمند میسر می گردد.
مساحت بنا 150 متر
این اثر در تاریخ ۵ دی ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۵۴۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

اینستاگرام